Morgen Is Vandaag

‘EEN LIED DAT OPROEPT VERANTWOORDELIJKHEID TE NEMEN’

Rauwe popsong valt op in groots musicalspektakel

Fred: “Het idee om van het verhaal van Soldaat van Oranje een musical te maken, ontstond in 1993 toen ik als medewerker van Stage Entertainment betrokken was bij het avontuur van Joop van den Ende op Broadway. De productie Cyrano kreeg daar slechte pers en ik staarde op Times Square naar het enorme billboard van die musical. Wat zou het hier dan wel doen, vroeg ik mijzelf vertwijfeld af. Soldier of Orange, The Musical, bedacht ik toen. Dat idee bleef lange tijd jongensboekdromerij. Tot mijn broer Marco, die in Atlanta woont, eind 2003 de kans kreeg Erik Hazelhoff Roelfzema, de soldaat van Oranje dus, persoonlijk te ontmoeten. Erik gaf een presentatie aan de Nederlandse Club daar en na afloop vertelde Marco hem over mijn idee. Erik reageerde zeer positief.”

Scheurende gitaren
“Na verschillende gesprekken met partners en met relaties van Erik zelf startte een lang productieproces. Voor de muziek en liedteksten ging ik samenwerken met Amerikaanse schrijvers. Na het horen van de eerste demo’s was het duidelijk: Morgen is vandaag zou hét nummer van de voorstelling worden. In de melodie heeft Tom Harriman, de componist, een duidelijke knipoog gemaakt naar het bekende thema van Rogier van Otterloo. Wie de film Soldaat van Oranje heeft gezien, herkent dat onmiddellijk. Ook hoor je aan dit lied af welke kant ik muzikaal op wilde met deze productie. Ik houd erg van pop- en rockmusicals zoals Jesus Christ Superstar en Rent. Ik heb Tom veel muziek laten horen, ook van Engelse gitaarbandjes, en gezegd dat ik wel wat scheurende gitaren verwachtte.”

Proefvertalingen
Frans: “Door met een Amerikaans duo te gaan werken voor de muziek en de liedteksten heeft Fred een eerste stap willen zetten om op den duur op Broadway uit te komen. Maar vooralsnog maakte hij met Edwin de Vries als scriptschrijver een Nederlands theaterstuk. Dat betekende dus ook dat alle liedjes vanuit het Engels naar het Nederlands omgezet moesten worden. Ik heb een paar proefvertalingen gemaakt en werd daarop uitgekozen voor de klus. Als voorbereiding heb ik de biografie van Erik Hazelhoff Roelfzema en stukken over Wilhelmina gelezen. Ook heb ik me weer eens verdiept in de bezettingsjaren. Daarna heb ik in Los Angeles tekstschrijfster Pamela Phillips Oland ontmoet.”

“Het was niet altijd even eenvoudig om Pamela’s werk te vertalen. Zij schrijft behoorlijk Amerikaans, met veel korte, knauwende zinnen. Om hetzelfde te zeggen hebben wij Nederlanders per definitie meer woorden nodig, dan Amerikanen en Engelsen. Bovendien bediende Pamela zich van beeldspraak en een bepaald soort poëzie, die niet altijd overeenkwamen met de karakters van de personages. Regisseur Theu Boermans, met wie ik nauw samenwerkte, wilde het realistischer, rauwer. Met al te letterlijk vertalen zou ik dus het verhaal tekortgedaan hebben. Daarom heb ik de teksten meer bewerkt, dan echt vertaald. Toch kan ik zeggen dat het, en zeker bij het lied Tomorrow is today, gelukt is om én het verhaal te dienen én dicht bij de strekking van de originele liedteksten te blijven. Dat moet ook wel. De basis blijft het werk van een ander en als bewerker moet je dat recht doen. Wil je dat niet, dan moet je er ook niet aan beginnen.”

Geen held
Fred: “Met Soldaat van Oranje – De Musical vertellen wij het verhaal van Erik Hazelhoff Roelfzema. Hij wilde zelf vooral niet als held of avonturier gezien worden. Dat blijkt wel uit zijn autobiografie, waarin hij dieper ingaat op keuzes die hij in de oorlog gemaakt heeft. Daarbij vergeleken waren het oorspronkelijke boek en de film meer een epos. Om de verdieping in ons stuk goed over te laten komen, werken we met acteurs. We hadden in de voorbereidingen slechts één groot probleem: het lukte ons maar niet om een Erik te vinden.”

Matteo: “Toen ik gevraagd werd om auditie te doen voor de rol van Erik, zag ik daar eerst helemaal niets in. Ik was helemaal niet met musical bezig en had plannen voor toneelvoorstellingen met mijn eigen theatergroep. Een paar maanden later werd ik opnieuw benaderd, omdat ze nog steeds niet de acteur gevonden hadden die ze wilden. Op dat moment waren er al veel details bekend over regie, decor en medespelers en juist daardoor kreeg ik het idee dat dit toch wel iets kon zijn. De auditie was spannend, vooral op het gebied van het zingen. Mijn zangdocent op de toneelschool vond destijds dat ik muzikaal was, maar dat maakte mij nog geen geoefend zanger. Professioneel had ik nooit iets met mijn stem gedaan. Na wat spelscènes en zangoefeningen had men er blijkbaar voldoende vertrouwen in en ben ik aangenomen.”

Nu handelen, niet afwachten
Matteo: “Deze rol is de rol van mijn leven. Het verhaal en de entourage rondom deze productie zijn zo indrukwekkend! Als Erik zing ik kort voor de pauze het lied Morgen is vandaag. Het is het moment waarop Erik op de boot naar Engeland stapt en zich beseft dat zijn rol in het verzet nu echt gaat beginnen. Tegelijkertijd is het lied een oproep aan wie het maar wil horen. Als je iets wilt veranderen in je leven of binnen de maatschappij, dan moet je nu handelen en niet afwachten. Morgen is vandaag is een lied dat oproept verantwoordelijkheid te nemen.”